از کشت سلول تا پروبیوتیک؛ گزارشی از آموزش‌های تخصصی محققان ونزوئلایی در پژوهشگاه
آموزش های تخصصی و عملی محققان ونزوئلایی در پژوهشکده ها و بخش‌های تحقیقاتی پژوهشگاه در جریان است.دوره آموزشی دومین گروه اعزامی محققان ونزوئلا به پژوهشگاه همزمان با افتتاح رسمی دوره از ۱۳ اردیبهشت‌ماه با برگزاری کارگاه ها و دوره های تخصصی تئوری و عملی در پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری و بخش های تحقیقاتی بیولوژی سیستم ها و بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشگاه آغاز شد. به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، اولین دوره آموزشی گروه شش نفره محققان اعزامی ونزوئلا به پژوهشگاه در قالب کارگاهی با عنوان "مقدمه ای بر کشت سلول های جانوری" با تدریس مهوش هادوی از محققان دانشگاه گیلان در پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری برگزار شد. در این دوره، مباحث تئوری مرتبط با کشت سلول های جانوری از قبیل زیست شناسی کشت های سلولی، ایمنی و اخلاق زیستی، ظروف و بسترهای کشت، تجهیزات، طراحی و چیدمان آزمایشگاه، آماده سازی و ضد عفونی تا کلونینگ و انتخاب، انجماد و کشت ارگانیک، کشت سلول های خاص و تومور و سایر مباحث پیشرفته کشت سلول ها ارائه شد. در ادامه، روز یکشنبه، ۱۴ اردیبهشت‌ماه، دوره آموزشی"معرفی بیماری های ویروسی ماهی" با حضور دو محقق ونزوئلایی اعزامی به پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری پژوهشگاه در رشت برگزار شد. در این دوره که با تدریس محدث قاسمی، معاون پژوهشی پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی در محل آمفی‌تئاتر پژوهشکده برگزار شد، مباحث تئوری مرتبط با بیمارهای ویروسی ماهی از قبیل روش های تشخیصی، مراحل کار زیر هود ایرلامینو فلو، تولید محیط های سلولی، کشت و انتقال سلول در فلاکس، انجماد سلول، ذوب سلول، تولید پلیت های 24 چاهکی، تلقیح و کشت مجدد نمونه ها، ارزیابی پلیت های کشت سلولی و تصویر برداری اثر سیتوپاتیک ارائه شد. در ادامه، روز دوشنبه، محققان ونزوئلایی در دوره ای عملی با تدریس محدث قاسمی، معاون پژوهشی پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی و سیده آزاده جوادی، کارشناس ارشد آزمایشگاه ژنومیکس پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری با مباحثی همچون استخراج DNA و RNA، پی سی آر، تهیه مستر میکس و انجام پی سی آر برای DNA , RNA ویروس و DNA خون گوسفند، ساخت ژل آگارز، ران کردن محصولات PCR و DNA بر روی ژل، آشنایی با ژل داک، مشاهده محصولات پی سی آر بر روی ژل توسط ژل داک، دستگاه نانودراژ و نحوه کار با آن، پاساژ سلول در فلاسک کشت و پلیت 24 خانه آشنا و فعالیت در این زمینه ها را عملا تمرین کردند. چهارمین روز دوره آموزشی محققان کشور ونزوئلا در پژوهشکده به آموزش عملی کشت سلولی و آشنایی با تجهیزات آزمایشگاه کشت سلولی اختصاص داشت. مهوش هادوی از محققان دانشگاه گیلان و مریم رویان، عضو هیئت علمی و رئیس بخش بیوتکنولوژی دام، طیور و آبزیان پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری در این دوره مباحثی همچون آشنایی عملی با اتاق کشت سلولی، تجهیزات و شرایط، آشنایی با ادوات مورد نیاز کشت سلولی، بررسی محیط کشت سلول جانوری، جداسازی سلول با استفاده از روش آنزیمی، شمارش سلولی و محاسبه تعداد سلول های زنده در محیط کشت، بررسی مورفولوژی سلولی قبل و بعد از اثردهی آنزیم تریپسین زیر میکروسکوپ و انتقال تعداد سلول مشخص به پلیت کشت 12 خانه را ارائه و محققان ونزوئلایی نیز به صورت عملی، آزمایشات مربوط به کشت سلولی را تجربه کردند.
هفته گذشته، سه تن دیگر از محققان ونزوئلایی، مهمان بخش تحقیقات بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشگاه در کرج بودند. این دوره تخصصی طی روزهای ۱۳ تا ۱۸ اردیبهشت ماه در قالب دو برنامه آموزشی با عناوین «محصولات زیستی پایه برای کشاورزی» (Bio-based Products for Agriculture) و «طراحی پروبیوتیک‌ها: از علم تا کاربرد» (Probiotics Design: From Science to Application) اجرا شد. صالحی جوزانی ، معاون پژوهش و فن آوری سازمان تات و عضو هیات علمی بخش بیوتکنولوژی میکروبی پژوهشگاه در آغاز این دوره به ارائه مباحث نظری و تخصصی پیرامون مفاهیم پایه‌ای و پیشرفته پروبیوتیک‌ها، کاربرد آن‌ها در تغذیه دام، طیور و آبزیان، و همچنین فرآیند جداسازی و شناسایی سویه‌های لاکتتیک اسید باکتری ها پرداخت و در ادامه با بررسی زنجیره تولید تجاری باکتری‌های اسید لاکتیک از مقیاس آزمایشگاهی تا تولید صنعتی، کاربرد آن‌ها را به عنوان پروبیوتیک در خوراک دام، طیور و ابزیان و نیز بهبود کیفیت و ماندگاری علوفه سیلاژ در قالب تئوری و عملی آموزش داد. در بخش دوم آموزش، کریمی از دیگر اعضای هیات علمی بخش با رویکردی کاربردی به تدریس روش‌های مولکولی برای شناسایی دقیق سویه‌های پروبیوتیک و نیز فناوری‌های نگهداری بلندمدت این سویه‌ها پرداخت. در ادامه، مریم هاشمی از اعضای هیات علمی بخش و مسئول آزمایشگاه همکار سازمان دامپزشکی، ضمن تکمیل مباحث مرتبط با عمکلرد و مکانیسم پروبیوتیک‌ها و بهره برداری از انها در حوزه های مختلف، به آموزش جامع فناوری پلاسمای سرد شامل معرفی اصول علمی و کاربردهای عملی این فناوری در کشاورزی و صنایع غذایی پرداخت. این دوره با برگزاری جلسات عملی تکمیلی همراه بود و شرکت‌کنندگان به‌صورت تجربی با فرآیندها آشنا شدند. یکی دیگر از محورهای مهم این دوره، آموزش تولید منابع میکروبی و فرآورده‌های زیستی در بیوراکتور و در مقیاس پایلوت بود که با تلفیقی از مباحث تئوری و عملی برگزار شد. در بخش نهایی، موضوع آنزیم‌ها و افزودنی‌های زیستی در خوراک دام ذیل آیتم کنترل کیفیت افزودنی های زیستی خواک دام مورد آموزش قرار گرفت. این بخش هم در قالب آموزش تئوری و هم به‌صورت عملی ارائه شد. در اجرای بخش عملی این آموزش‌ها، المیرا تیزجنگ و گلزار قربانی، کارشناسان آزمایشگاه همکار سازمان دامپزشکی، نیز همکاری داشتند. در این دوره سه پژوهشگر ونزوئلایی از فرصت آموزش‌های نظری و عملی به‌ویژه در زمینه‌های کاربردی زیست‌فناوری، فرآوری خوراک دام و توسعه محصولات زیستی بهره‌مند شدند.
بخش بیولوژی سیستم‌ها پژوهشگاه هم در هفته‌ای که گذشت، میزبان یک محقق از هیات شش نفره اعزامی از ونزوئلا بود. سعید یخکشی، مدرس دوره برگزار شده در این بخش، ضمن آموزش اصول و مبانی کشت سلول از جمله نحوه جداسازی، کشت و نگهداری سلول های فیبروبلاستی، طرز تهیه محیط های کشت، پاساژ، فریز و ذوب سلول ها به آموزش اصول و مراحل اولیه کلونینگ دام از جمله جداسازی، کشت و نگهداری اووسیت، بلوغ تخمک در شرایط آزمایشگاهی (IVM)، لقاح آزمایشگاهی (IVF)، فریز و ذوب جنین پرداخت.
