کارگاه آموزشی آشنایی با قوانین و مقررات صدور مجوز محصولات تغییر شکل یافته ژنتیک با شرکت جمعی از واردکنندگان محصولات کشاورزی تراریخت در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، دکتر نیراعظم خوش خلق سیما، رییس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی طی سخنانی در افتتاحیه کارگاه اظهار داشت: هدف از برگزاری این کارگاه همفکری و تبادل مستقیم اطلاعات و نظرات محققان زیست فناوری کشاورزی و واردکنندگان و فعالان حوزه تامین نیازها و امنیت غذایی است. وی با بیان این که امنیت ملی در گرو امنیت غذایی است تصریح کرد: متاسفانه 55 درصد کالری مورد نیاز ما از طریق واردات تامین می شود و از کشورهایی هستیم که تراز تجارت در حوزه غذا منفی است لذا بازرگانانی که سرمایه خود را در راه امنیت غذایی کشور صرف کرده اند برای ما بسیار محترم هستند. سازمان بهداشت جهانی سلامت محصولات تراریخته را کاملا تایید کرده و تمام محصولات تراریخته موجود در بازار سالم هستند .

دکتر خوش خلق سیما در ادامه با اشاره به تصویب عضویت ایران در پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا در سال 1382 اظهار داشت با وجود این که از آن سال واردات محصولات تراریخته به کشور مشمول این قانون بوده ولی این مقررات اجرا نمی شد که با پیگیری های صورت گرفته در دولت فعلی واردات این محصولات با رعایت قوانین و مقررات مربوطه انجام می شود. در این راستا کمیته صدور مجوز محصولات تراریخته با حضور نمایندگان دستگاه های مختلف تشکیل شده که هدف آن نظارت بر روند واردات بدون هرگونه سختگیری بی مورد و طولانی کردن روندهای جاری واردات و ترخیص کالاست.

وی تصریح کرد طی چند ماهی که از آغاز کار این کمیته میگذرد برای 40 رویداد تراریخته مجوز صادر شده و روند آزمایش و بررسی نمونه های وارداتی ظرف حداکثر دو هفته انجام می شود.

عضو کمیته صدور مجوز محصولات تراریخته خاطرنشان کرد : براساس دستورالعمل تدوین شده محصولات وارداتی برای کنترل از لحاظ تراریخته بودن در مبادی ورودی کشور معطل نمی شوند و برای انجام آزمایشها از نمونه های گرفته شده توسط سازمان دامپزشکی یا سازمان حفظ نباتات استفاده میشود به طوری که ترخیص محصول وارداتی به هیچ وجه منوط به ارزیابی نمونه توسط کمیته نیست.

دکتر حسن رهنما عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی هم طی سخنانی به بیان مزایای کشت محصولات تراریخته و وضعیت تولید جهانی این محصولات پرداخت.

وی با بیان این که با رشد فزاینده جمعیت استفاده از فناوری های جدید از جمله زیست فناوری در بخش کشاورزی ضروی است اظهار داشت: تولید محصولات تراریخته به کاهش مصرف سموم شیمیایی و بیولوژیک و کاهش هزینه های سم پاشی، مدیریت بهینه علفها هرز، کاهش تبعات باقیمانده سموم شیمیایی، حفاظت از محیط زیست، منابع خاک، آب و موجودات زنده و ... منجر می شود.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر 18 میلیون کشاورز در 28 کشور جهان به کشت تراریخته ها مشغول اند به طوری که 83 درصد سویا، 75 درصد پنبه، 29 درصد ذرت و 24 درصد کلزای تولیدی دنیا تراریخته هستند به طوری که شاید به ندرت بتوان محصولات غیرتراریخته در بازارهای جهانی پیدا کرد.

رهنما تصریح کرد: عمده ترین محصولات تراریخته تجاری سازی شده سویا ، ذرت، پنبه و کلزا هستند که به ترتیب در 90، 50، 21 و 10 میلیون هکتار از اراضی زراعی دنیا کشت شده اند.

وی درباره مهمترین صفات ارقام تراریخته زیرکشت دنیا نیز گفت: حدود 80 میلیون هکتار از سطح زیرکشت محصولات تراریخته به ارقام ترانس ژنیک مقاوم به علف کش، 60 میلیون هکتار به ارقام مقاوم به آفت و علف کش، 20 میلیون هکتار به ارقام مقاوم به آفت اختصاص دارد.

رهنما در پایان از آمریکا با 70 میلیون هکتار سطح زیرکشت برزیل با 44 میلیون هکتار آرژانتین با 24 میلیون هکتار و هند با 11 میلیون هکتار سطح زیرکشت به عنوان بزرگترین تولیدکنندگان محصولات تراریخته در دنیا یاد کرد.

دکتر زمانی، رییس پژوهشگاه مهندسی ژنتیک و زیست فناوری نیز طی سخنانی در این نشست با اشاره به آغاز به کار کمیته صدور مجوز محصولات تراریخته اظهار داشت: جلسات هفتگی کمیته از زمان تشکیل آن در مهرماه امسال به طور مرتب برگزار شده و با توجه به این که در بدو تشکیل کمیته درخواستهای زیادی در انتظار بررسی و تایید کمیته بود در اسرع وقت به آنها رسیدگی شد و در حال حاضر تمام درخواستهایی که در طول هفته ارائه میشود در اولین جلسه کمیته که بعد از ظهر شنبه هر هفته تشکیل میگردد تعیین تکلیف میشود.

وی خاطرنشان کرد تاکنون حدود 35 درخواست رسیده به کمیته تایید و 16 درخواست دیگر هم پس از تکمیل اطلاعات تایید میشوند.

دکتر زمانی تصریح کرد: تاکنون به بیش از 35 رویداد مجوز داده شده که اکثر آنها در درخواستهای مختلف، مشترک است چون تنوع فروشنده های خارجی هم چندان زیاد نیست تایید این رویدادها میتواند صدور مجوز برای درخواستهای بعدی را تسهیل کند.

وی با تاکید بر این که محصولات غیرتراریخته برای واردات نیازی به تایید این کمیته ندارند گفت: با این حال کمیته نمونه های گرفته شده از تمام محموله ها را بررسی میکند

در ادامه دکتر بهزاد قره یاضی رییس انجمن ایمنی زیستی ایران طی سخنانی در کارگاه آموزشی آشنایی با قوانین و مقررات صدور مجوز محصولات تراریخته در جمع واردکنندگان محصولات کشاورزی با اشاره به توسعه پرشتاب کشت محصولات تراریخته در سراسر جهان اظهار داشت: امروزه محصولات تراریخته در تمام کشورها مصرف می شوند. تنها اروپا سالانه 33 میلیون تن محصول تراریخته وارد میکند و چهار، پنج کشور اروپایی هم به کشت گیاهان تراریخته مشغولند.

وی خاطرنشان کرد : در حال حاضر 82 درصد سطح زیر کشت سویا در جهان را محصولات تراریخته تشکیل می‌دهند که با توجه به عملکرد بالاتر آنها حدود 90 درصد تولید جهانی سویا و نزدیک به 100 درصد محصول موجود در بازارهای جهانی را به خود اختصاص داده است. طبق آمار رسمی در سال 1391 بیش از 2.4 هزار تن کنجاله سویا به کشور وارد شده و در مورد سایر اقلام اصلی کشاورزی مثل ذرت هم که در حد هفت هزار تن به کشور وارد میشود عمده حجم واردات به محصولات تراریخته اختصاص دارد.
رییس انجمن ایمنی زیستی ایران در ادامه با اشاره به تایید ایمنی و سلامت محصولات تراریخته از سوی تمامی مراجع بین المللی به مروری بر قوانین بین‌المللی و ملی در حوزه محصولات تراریخته پرداخت و گفت: بحث ایمنی زیستی در بسیاری از مقررات و توافق نامه های بین المللی برجسته شده است اما پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا تنها قانون تعهدآور بین المللی در زمینه تبادل فرامرزی موجودات زنده تغییر شکل یافته ژنتیکی است که در صورت تخطی از آن به متخلفان تذکر داده شده و حتی توبیخ می شوند. این پروتکل در 29 ژانویه سال 2000 در مونترال کانادا تصویب و از سال 2003 اجرایی شد.
مرجع ملی ایمنی زیستی با اشاره به الحاق 170 کشور دنیا به این پروتکل اظهار داست: ایران نیز از سال 1382 با تصویب مجلس به پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا ملحق شده و قانون متناظر داخلی آن هم که قانون ملی ایمنی زیستی است در سال 88 از تصویب مجلس گذشته است.

وی گفت: براساس ماده 4 پروتکل کارتاهنا حیطه شمول این قانون نقل و انتقال "برون مرزی" تمام موجودات "زنده" تغییر شکل یافته است که منظور از موجود زنده هر ماهیت زیستی با قابلیت تکثیر یا انتقال ماده ژنتیکی خود تعریف شده است لذا به عبارت دقیق این قانون living modified organization (LMO) را شامل می شود نه محصولات تغییر شکل یافته ژنتیکی (GMO).دکتر سید امیر موسوی عضو هیات علمی پژوهشگاه مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، دکتر محسن پور عضو هیات علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی و خانم اسماعیل زاده از مرجع ملی و اتاق تهاتر ایمنی زیستی از دیگر سخنرانان این کارگاه بودند که توضیحاتی درباره قوانین ملی و بین المللی در حوزه محصولات تراریخته، کمیته صدور مجوز محصولات تراریخته ، راستی آزمایی کالاهای تراریخته وارداتی و فرایند درخواست واردات محصولات تراریخته و شیوه ارزیابی آنها و اتاق تهاتر ایمنی زیستی ارائه دادند.

عکس : سینا معتمدراد