همصدایی جامعه بیوتکنولوژی در تاکید بر تسریع روند تولید محصولات تراریخته در کشور

استادان و پژوهشگران شرکت کننده در نشست تخصصی سیاست ها و چالش های زیست فناوری کشاورزی زیستی با انتقاد از روند کند صدور مجوز رهاسازی محصولات تراریخته بر ضرورت اجرای دقیق آیین نامه قانون ملی ایمنی زیستی تاکید کردند.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در ابتدای این نشست که روز دوشنبه در حاشیه سومین همایش بین المللی و یازدهمین همایش ملی بیوتکنولوژی در سالن همایش رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شد حاضران با قرائت فاتحه برای شادی روح مادر فقید دکتر مسعود سلیمانی، استاد ایرانی بازداشتی در آمریکا که روز دوشنبه در پی شوک ناشی از دستگیری پسرش و پس از ماه ها کما درگذشت ابراز امیدواری کردند که این دانشمند برجسته بیوتکنولوژی هر چه زودتر آزاد و به میهن برگردد.
در ادامه، دکتر ملبوبی، رییس کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری گزارشی از اقدامات این کارگروه که با هدف ارتقای توان تولید غذای سالم با فناوری های زیستی راه اندازی شده، ارائه داد.
به گفته وی در حال حاضر بالغ بر 98 شرکت دانش بنیان با هزار و 70 نفر پرسنل در حوزه زیست فناوری کشاورزی در کشور فعالیت دارند که بیش از 180 محصول را به بازار عرضه کرده اند.
ملبوبی، حمایت از زنجیره تولید، توزیع و مصرف کودهای زیستی، اجرای پایلوت های مزرعه ای و کانون های یادگیری برای فرآورده های زیستی، تدوین 9 استاندارد برای کودهای زیستی و هفت استاندارد برای مهارگرهای زیستی، تهیه دستورالعمل پنجره واحد الکترونیکی صدور مجوز زیست مهارگرها و پنجره واحد الکترونیکی صدور مجوز کودهای زیستی را از جمله اقدامات کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری اعلام و خاطرنشان کرد: علاوه بر این 18 کد محصول از کودهای زیستی و 25 کد محصول از زیست مهارگرها برای اصلاح ساختار کدهای ISIC این محصولات تدوین شده است.
رییس کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری خاطرنشان کرد: از دیگر اقدامات کارگروه، تهیه آیین نامه های تاسیس آزمایشگاه های همکار و مجاز ثبت و کنترل زیست مهارگرها و کودهای زیستی، تهیه نشریه ترویجی کنترل عوامل میکروبی کنترل زیستی، بررسی و تهیه نقشه راه کودهای زیستی و زیست مهارگرها، حمایت از تولید و توزیع محصولات سالم کشاورزی با راه اندازی شبکه تولید محصول سالم و کمک به راه اندازی شرکت زیست ترویج امید و طراحی و استقرار پایلوت سامانه رهگیری محصولات سالم کشاورزی است.
ملبوبی با اشاره به ایجاد انجمن صنفی کشت بافت گیاهی و تهیه دستورالعمل پنجره واحد الکترونیکی صدور مجوز محصولات کشت بافت گیاهی از حمایت کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری از ایجاد زنجیره تولید تا بازار محصولات کشت بافتی و برنامه حمایت از تولید نهال و نشای کشت بافتی برای احیای باغات و همچنین تهیه فلوچارت صدور مجوز محصولات مهندسی ژنتیک و حمایت از تولید بذر به روش های دبل هاپلوئیدی، انتخاب ژنومی و مهندسی ژنتیک و برنامه حمایت از تولید بذور باکیفیت با فناوری های زیستی خبر داد.
تشکیل کمیته گیاهان مهندسی ژنتیک، تهیه نقشه راه گیاهان مهندسی ژنتیک و تهیه دستورالعمل اجرایی توسعه و تولید گیاهان مهندسی ژنتیک، راه اندازی وب سایت ترویجی و فرهنگ سازی و تهیه اطلس جامع محصولات زیست فناوری از دیگر برنامه ها و اقدامات کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری بود که دکتر ملبوبی در گزارش خود به آنها اشاره کرد.
دکتر جهانفر دانشیان، دبیر کارگروه ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی هم طی سخنانی در این نشست اظهار داشت: این کارگروه، بسته و درون وزارتخانه ای نیست و علاوه بر همکاران وزارت جهاد کشاورزی، نمایندگانی از وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، انجمن ایمنی زیستی و ... نیز در کارگروه عضویت دارند. برخلاف برخی کشورها که فقط یک مرجع درباره رهاسازی محصولات تراریخته تصمیم می گیرد، در ایران، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست باید ایمنی هر محصول را تایید کنند.
وی با بیان این که کارگروه ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی تاکنون مصرف ذرت های تراریخته حاصل 22 رخداد مختلف را تایید کرده است اظهار داشت: این در حالی است که بیش از 200 رخداد ذرت تراریخته در دنیا وجود دارد. در مورد گیاه سویا هم مصرف 19 رخداد تراریخته در کارگروه تایید شده است.

دکتر نیراعظم خوش خلق سیما، رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی هم اظهار داشت: بیش از 147 رخداد شامل حدود 100 رخداد در برنج، 44 رخداد در سیب زمینی و یک رخداد در پنبه با منشاء خارجی تایید شده اند و درخواست کسب مجوز تولید پنبه تراریخته با منشاء خارجی در سال 1395 به کارگروه ایمنی زیستی ارائه شده است.
دکتر ملبوبی در ادامه این نشست با اشاره به این که در قانون مقرر شده که پس از ارائه درخواست صدور مجوز برای هر محصول تراریخته باید حداکثر طی 90 روز به آن پاسخ داده شود از معطلی سه ساله درخواست صدور مجوز تولید پنبه تراریخته انتقاد کرد.

دکتر علی هاتف سلمانیان، معاون پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری نیز در سخنانی با اشاره به اهمیت حیاتی مقوله تامین غذا و امنیت غذایی کشور گفت: سالانه بالغ بر 300 میلیون تن مواد غذایی در کشور مصرف می شود که در بهترین شرایط کمتر از نصف این مقدار ( حدود 130 میلیون تن) مواد غذایی در کشور تولید می شود که باید به ابعاد خطرناک این مساله کاملا دقت کرد.
وی همچنین به مصرف گسترده سموم شیمیایی در بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: حدود 58 درصد سم کشور درمناطق شمال ایران مصرف می شود و متاسفانه حجم عظیمی از این سموم علاوه بر آسیب به کشاورزان و محیط زیست منطقه وارد رودخانه ها و دریای خزر می شود. وجود بقایای سموم و دیگر آلاینده ها سلامت شناگران دریا را نیز تهدید می کند خصوصا این که اغلب محدوده های تعیین شده در طرح سالم سازی دریا در بخش هایی از ساحل قرار گرفته اند که محل پیوستن رودخانه ها به دریاست و بیشترین میزان بقایای سموم کشاورزی در آبهای این مناطق است.
معاون پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک با بیان این که بیوتکنولوژی و تکنیک های مهندسی ژنتیک می تواند مشکل تامین غذا و معضلات زیست محیطی ناشی از مصرف شدید سموم و کودهای شیمیایی را تا حد زیادی برطرف کند پیشنهاد کرد برای رفع مشکلات و چالش های توسعه تکنیک های زیست فناوری در بخش کشاورزی، زیرساخت های قانونی لازم، ایجاد یا تقویت و اولویتهای اجرایی این بخش شناسایی شوند و در زمینه آگاهی رسانی به جامعه خصوصا مسوولان و افراد تاثیرگذار از طریق رسانه ها و ... اقدام شود.
دکتر قره یاضی، رییس انجمن ایمنی زیستی هم در سخنانی با ابراز تاسف از این که معدود مخالفان مهندسی ژنتیک و تولید داخلی محصولات تراریخته - که سالها در برابر سیل واردات این محصولات به کشور ساکت بوده اند – مدتی است با جدی شدن بحث تولید داخلی این محصولات با توسل به شیوه های غیر اخلاقی برای جلوگیری از کاربرد علوم و فناوری زیستی در عرصه کشاورزی کشور تلاش می کنند تاکید کرد: با وجود همه کارشکنی ها و مانع تراشی ها به پشتوانه انسجام و اتفاق نظر جامعه علمی، قانون ایمنی زیستی به بهترین شکل تدوین و تصویب شد و آیین نامه بازدارنده ابلاغی، ملغی و آیین نامه مناسبی جایگزین آن شد و به همین ترتیب با یاری خدا به زودی شاهد کسب مجوز و آغاز تولید انبوه محصولات تراریخته در کشور خواهیم بود.
وی با بیان این که گاهی هنگام طرح موضوع تولید انبوه محصولات تراریخته، برخی افراد با وجود آگاهی از ایمنی و مزایای محصولات تراریخته به نگرانی افراد غیرمتخصص در مورد محصولات تراریخته اشاره می کنند که تحت تاثیر مطالب غلط شبکه های اجتماعی و برخی رسانه ها قرار گرفته اند گفت: جالب است که در مورد واردات گسترده و بدون نظارت انواع محصولات تراریخته که از سالها پیش جریان داشته و از سال 85 دائما در این زمینه فریاد می زدیم، هیچ دغدغه و نگرانی ای مطرح نبوده ولی امروز که بحث تولید داخلی و همچنین نظارت دقیق بر واردات این محصولات مطرح است، برخی، حتی دل نگران نگرانی های بی مورد دیگران شده اند در حالی که تنها انتظار ما این است که مر قانون عمل شود.

دکتر امیر موسوی، عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری هم با اشاره پیشرفتهای محققان بیوتکنولوزی کشور در حوزه تولید داروها و خودکفایی کشور در تولید بسیاری از داروهای نوترکیب و های تک از عدم تولید محصولات کشاورزی حاصل از مهندسی ژنتیک در کشور ابراز تاسف کرد و گفت: مانع تراشی هایی که در مقابل تولید محصولات زیست فناوری کشاورزی صورت گرفته قطعا بر محققان ما تاثیر منفی گذاشته و بسیاری از محققان از فعالیت در این زمینه منصرف شده اند و حتی دانشجویان هم با دیدن شرایط استادان و محققان پیش از خود تمایلی به ورود به حوزه مهندسی ژنتیک کشاورزی ندارند.
وی با موفق خواندن تجربه ایجاد کمیته های تخصصی در بدو تاسیس ستاد توسعه زیست فناوری برای سیاستگذاری و مشخص کردن اولویتهای فعالیت در حوزه های تخصصی خواهان تشکیل مجدد چنین کمیته هایی شد.
دکتر جعفر ذوالعلی، عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان هم در سخنانی با اشاره به ویژگی های خاص جریان فناوری هراسی که در برابر تولید داخلی محصولات تراریخته در کشور قرار گرفته است اظهار داشت: جامعه علمی علی رغم همه مشکلات و مسائل با قدرت بر ضرورت توسعه فناوری های زیستی در بخش کشاورزی به منظور تامین امنیت غذایی کشور و کاهش وابستگی به واردات پافشاری کرده و ده ها هزار صفحه مستند علمی در دفاع از مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته ارائه کرده است.
وی با بیان این که وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست هم از منطق علمی جامعه بیوتکنولوژی کشاورزی حمایت کرده اند اظهار داشت: از مدیران مربوطه انتظار می رود پشت جامعه علمی را خالی نکنند و در مسیر تولید داخلی محصولات تراریخته در کنار پژوهشگران مهندسی ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی باشند.

دکتر دانشیان هم در پاسخ به برخی اظهارات و انتقادات مطرح شده گفت: حجم تولیدات کشاورزی سالانه کشور بالغ بر 130 میلیون تن است و با این که در برخی محصولات مثل ذرت و سویا جزو واردکنندگان بزرگ این محصولات هستیم ولی در 20 محصول کشاورزی دیگر در زمره 10 تولیدکننده برتر دنیا و صادرکننده این محصولات قرار داریم.
وی در ادامه طولانی شدن روند صدور مجوز پنبه تراریخته را ناشی از تاخیر طولانی وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد و گفت: برای صدور مصرف تولید پنبه تراریخته منتظر پاسخ پدافند غیرعامل به نامه وزارت بهداشت هستیم.