در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی انجام می شود: تولید برنج مقاوم به علف کش و ارتقای کیفیت روغن گلرنگ با فناوری کریسپر

معاون پژوهشی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به طرح های متعدد پژوهشگاه در زمینه فناوری کریسپر، افزایش کیفیت روغن در گیاهانی از قبیل گلرنگ و تولید برنج مقاوم به علف کش با موتاسیون ژنها را از جمله طرح های در حال اجرای پژوهشگاه در این حوزه عنوان کرد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، دکتر حسینی سالکده که در جریان بازدید هیاتی از موسسه تحقیقات برنج کشور از پژوهشگاه سخن می گفت با ابراز امیدواری نسبت به دستیابی پژوهشگاه به محصولات متعدد حاصل از فناوری کریسپر طی دو سال آینده اظهار داشت: اهمیت و توجه جهانی به فناوری کریسپر به حدی است که کشوری مثل روسیه که گفته می شود با مهندسی ژنتیک زاویه دارد بالغ بر 2.5 میلیارد دلار در سال جاری به این فناوری اختصاص داده و دستیابی به 15 ارگانیسم از طریق کریسپر تا سال 2025 را هدفگذاری کرده است.

وی با اشاره به اهمیت ویژه ای که پژوهشگاه بر برونداد طرح های تحقیقاتی خود قائل است اظهار داشت: هدف ما در افق 1400 دستیابی به 40 محصول قابل تجاری سازی و 15 قرارداد انتقال فناوری، 46 لاین و ژنوتیپ امیدبخش، 47 دانش فنی و دستورالعمل ترویجی، ثبت 20 گونه میکروبی و 15 اختراع بین المللی و انتشار 198 مقاله Q1 است.
نکته دیگر در مورد این پژوهشگاه راه اندازی معاونت فناوری است که البته به دلیل فراهم نبودن زیرساخت اداری فعلا تحت عنوان قائم مقام فناوری فعال شده و از مهمترین وظایف آن حصول اطمینان از وجود مشتری برای تک تک پروژه ها از بدو اجراست.
معاون پژوهشی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی تصریح کرد:
در راستای این سیاست، تمرکز ما به جای تصویب و اجرای تک پروژه ها بر طرح های تحقیقاتی با چشم اندازی مشخص در زمینه دستیابی به محصول است و اگر محققی، پروژه ای مقدماتی هم ارائه می کند تاکید داریم در چارچوب یک طرح باشد تا از ابتدا افق کار مشخص باشد.
وی با اشاره به توجه پژوهشگاه به بحث اثربخشی پروژه ها گفت: طبق برآوردی که سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی داشته، طرح سالم سازی غده های بذری سیب زمینی که سال 84 به نتیجه رسیده تا سال 93 بالغ بر 29 میلیون دلار صرفه جویی ارزی در پی داشته و 25 شرکت خصوصی با نیروی کاری بیش از 100 نفر با انتقال دانش فنی این طرح فعال شده اند. البته شرکت هایی هم هستند که به جای دریافت فناوری از پژوهشگاه ترجیح می دهند دانشجویانی را که در طرح ها فعال بوده اند جذب کنند که متاسفانه در طرح هایی مثل تولید پایه سیب مالینگ که در سال 83 در پژوهشگاه آغاز و سال 87 به بازار رسید شاهد چنین رفتارهایی بوده ایم که محاسبه دقیق اثربخشی فناوری های منتقل شده به بخش خصوصی را مشکل می کند.

وی با بیان این که پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی بر دستیابی و توسعه تمام فناوری های زیستی قابل استفاده در بخش کشاورزی تاکید دارد اظهار داشت: برخی به عنوان انتقاد به ما می گویند «بیوتکنولوژی که فقط مهندسی ژنتیک نیست!!» که حرف کاملا درستی است و رویکرد پژوهشگاه هم بر همین اساس است ولی به هر حال وقتی به بازار جهانی و جهتگیری آن نگاه می کنیم سهم مهندسی ژنتیک چند ده برابر سایر حوزه هاست. مثلا تنها چرخش مالی بازار بذرهای تراریخته در دنیا بیش از 20 میلیارد دلار و ارزش بازار جهانی این محصولات بالغ بر چند هزار میلیارد دلار است.
حسینی سالکده با اشاره به این که پژوهشگاه در زمینه تراریخته ها عمدتا روی صفات نسل اول کار کرده در حالی که در دنیا بیشتر روی صفات نسل دوم مثل مقاومت به خشکی و شوری و ترکیب صفات نسل اول و دوم کار می کنند اظهار داشت: بالغ بر 180 میلیون هکتار از اراضی زراعی جهان زیرکشت محصولات تراریخته رفته و طی بیش از دو دهه میلیاردها نفر در سراسر دنیا از این محصولات مصرف کرده اند. شاید بتوان گفت این بزرگترین کلینیکال ترایال (مطالعه بالینی) در دنیاست که حتی هیچ دارویی چنین مطالعه ای را پشت سر نگذاشته است با این حال به دلیل هجمه ای که علیه محصولات تراریخته هست مشکلاتی در این حوزه ایجاد شده است. این در حالی است که همکاران ما در پژوهشگاه کاملا بر واردات محصولات تراریخته به کشور نظارت دارند و وجود رخداد تراریختگی و نوع رخداد را به طور دقیق مشخص می کنند. علاوه بر این، طبق مقررات ملی که محققانی از پژوهشگاه در تدوین آنها نقش داشته اند تنها به رخدادهایی مجوز داده می شود که در اروپا و کشور مبدا مجوز مصرف دارند.
معاون پژوهشی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به فعالیتهای موفق محققان پژوهشگاه در زمینه تولید برنج تراریخته و نیز پنبه تراریخته مقاوم به کرم غوزه اظهار داشت:
علاوه بر این، سیب زمینی تراریخته تولیدی محققان پژوهشگاه به مرحله آزمون مزرعه ای رسیده و روی تولید سویا، کلزا، ذرت و چغندر قند تراریخته هم فعالیت داریم.
معاون پژوهشی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به طرح در حال اجرای پژوهشگاه در زمینه مهندسی ساختار ریشه برنج به منظور افزایش بهره وری تولید این محصول زراعی گفت: در این زمینه ژن های موثر در قطر، طول، تعداد و زاویه ریشه را شناسایی و به صورت تکی یا تلفیق دو یا چند ژن به گیاه منتقل کرده ایم که امیدواریم هر چه زودتر به تست مزرعه ای برسند. علاوه بر این با استفاده از گرنت 400 هزار دلاری که از استرالیا گرفته ایم روی نوک ریشه هم مطالعات سیستم بیولوژی در حال انجام است .
وی افزود: محققان پژوهشگاه در زمینه تغییر رنگ گل ها هم که بازاری چند میلیون دلاری و شرایط ساده تری برای ورود به بازار دارد کارهایی انجام داده اند.
حسینی سالکده در ادامه به دستاوردهای پژوهشگاه در زمینه تولید بذور هیبرید با دستیابی به والدین هیبرید از روش های دبل هاپلوئید و کمک گرفتن از تکنیک خاموشی ژنها اشاره کرد و گفت: در زمینه گیاه فلفل دلمه ای توانسته ایم به والدین هیبرید برسیم و در گیاه خیار موفق شده ایم با خاموشی ژن هایی که موجب رکامبینیشن می شوند با تعداد کمتری از هاپلوئیدها به والدین برسیم. مشابه این کار روی گیاه گوجه فرنگی هم در حال انجام است.
وی تصریح کرد: فناوری های انتخاب ژنومی از دیگر زمینه های مورد توجه پژوهشگاه است که در این راستا روی گیاهانی مثل ارزن و سورگوم کار می کنیم.
حسینی سالکده در ادامه به اجرای برنامه جامع پژوهشگاه در زمینه گیاه شورپسند سالیکورنیا اشاره کرد و گفت: این برنامه از جمع آوری و شناسایی تنوع ژنتیکی و بررسی فیزیولوژی ارقام مختلف تا کشت، داشت و .. سالیکورنیا را شامل می شود که شاید بزرگترین اثربخشی آن، پایین آمدن هزینه های تولید این محصول باشد. زمانی که این طرح شروع شد هزینه کشت یک هکتار سالیکورنیا حدود 20 میلیون تومان بود که در حال حاضر به حدود دو، سه میلیون تومان کاهش یافته است. مثلا قیمت هر کیلو بذر سالیکورنیای وارداتی حدود 400، 500 یورو بود که در حال حاضر با قیمت 300، 400 هزار تومان قابل تهیه است.
معاون پژوهشی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به فعالیتهای پژوهشگاه در زمینه تولید آنزیم های صنعتی گفت: نیاز صنایع شوینده به آنزیم تنها در زمینه تولید پودر ماشین لباسشویی بالغ بر 350 میلیارد تومان است که تماما از خارج وارد می شود .علاوه بر این آنزیم های مصرفی در خوراک دام و سایر بخش ها نیز وارداتی هستند. محققان پژوهشگاه موفق شده اند با استفاده از منابع طبیعی مثل شکمبه گاو و شتر و گوسفند، آنزیم های باارزشی تولید کنند که ویژگی های مورد نیاز صنعت شوینده را دارد و علاوه بر آنزیم جالبی با پایداری زیاد در دماهای بالا شناسایی کرده ایم. این دستاوردها هم به پتنت و هم قرارداد با صنعت منجر شده که یکی از شرکتهای تولید شوینده متعهد شده در صورت موفقیت تحقیقات تا 100 میلیارد تومان برای تجاری سازی این آنزیمها سرمایه گذاری کند.
در ادامه هیات بازدیدکننده در برخی بخش های پژوهشگاه از جمله بخش بیوتکنولوژی میکروبی حضور یافتند و توضیحات لازم در هر بخش ارائه شد.