ارائه سخنرانی دکتر پروین درباره گزارش شرکت در سومین کنفرانس بین المللی IP SCHOLAR ASIA-2018 در سنگاپور​
 

سخنرانی دکتر محمدرضا پروین، عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با عنوان ارائه گزارش شرکت در سومین کنفرانس بین المللیIP SCHOLAR ASIA-2018  یکشنبه 30 اردیبهشت ماه 97 با حضور جمعی از اعضای هیات علمی، کارشناسان و دانشجویان در سالن آمفی تئاتر پژوهشگاه برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، دکتر پروین با اشاره اینکه سومین کنفرانس  IPSCHOLAR ASIA روزهای اول و دوم مارس 2018 (10 و 11 اسفندماه 96) در سنگاپور برگزار شد، اظهار داشت: این کنفرانس از سوی مرکز تحقیقات کاربردی دارایی های فکری و حقوق در آسیا با مشارکت سازمان جهانی مالکیت فکری و سازمان تجارت جهانی در دانشکده حقوق دانشگاه ملی سنگاپور برگزار و مقاله اینجانب با عنوان «زیست پذیرسازی حقوق ثبت اختراعات از طریق رویکردهای میان رشته ای» در روز دوم این کنفرانس به عنوان اولین سخنران ارائه شد.

وی افزود: شرکت کنندگان و ارایه دهندگان مقالات دارای طیف وسیعی از اساتید حقوق مالکیت فکری از کشورهای آسیایی همچون مالزی، هند، اندونزی، مغولستان، ویتنام، سنگاپور، ایران، تایوان، چین، ژاپن، تایلند، هنگ کنگ و سایر کشورها همچون ایالات متحده، ایتالیا، استرالیا، انگلیس، فرانسه و نمایندگان و مدیران سازمان جهانی مالکیت فکری و سازمان تجارت جهانی بودند. 

پروین با بیان اینکه هدف اصلی برگزاری این کنفرانس، ارایه مقالات معتبر مرتبط با حقوق مالکیت فکری در مرزهای علوم با تاکید بر منطقه آسیا جهت بررسی، تطبیق و تبادل تجربیات پیرامون هریک از موضوعات IP با سایر کشورها بوده است، گفت: در این کنفرانس، پس از برگزاری پنل اصلی و ارایه مقالات کلیدی پنل های موازی با موضوعاتی از قبیل پتنت، حق به نژادگری گیاهی، دانش سنتی، اسرار تجاری، منابع ژنتیک و ... برگزار شد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی همچنین با اشاره به مقاله ارائه شده توسط وی در این کنفرانس به عنوان تنها سخنران ایرانی خاطرنشان کرد: مدتی است مباحثات متعددی بر روی قابلیت ثبت مصادیقی نوین از اختراعات زیست فناوری صورت می پذیرد که برخی از این مباحثات ناشی از تطابق پذیری سخت دسته ای از مفاهیم موجود در نظام حقوقی ثبت اختراعات است.

وی افزود: اگرچه اساسا خصایص ذاتی متفاوت اختراعات زیست فناوری با سایر اختراعات سنتی، قابلیت تطابق پذیری این قبیل اختراعات را با نظام حقوقی ثبت اختراع دشوار می سازد، لیکن زیست پذیری نظام ثبت اختراعات از طریق ورود ناهمگون برخی از ویژگی های خاص زیستی و نه تطابق پذیری آن ویژگی ها، می تواند اصول و شالوده این نظام حقوقی را نیز تضعیف نماید. 

پروین با بیان اینکه مطالعه تطبیقی میان قوانین و رویه های قضایی توسعه یافته در سراسر جهان نیز به صراحت نمایانگر عدم همگونی جهانی در این عرصه است که تلاش های متعدد تطابق سازی میان اختراعات نوین زیست فناوری همچون Crisper Case9 و نظام حقوقی ثبت اختراعات را نیز در پی داشته، تصریح کرد: اصولا میزان تاثیر تحولات فنی زیست فناوری بر روی نظام حقوقی ثبت اختراعات، به تناسب مفاهیم حقوقی موجود در این نظام، خواه «مفاهیم سخت» و خواه «مفاهیم منعطف»، متفاوت است.

مدیر اداره حقوق مالکیت فکری و انتقال فناوری پژوهشگاه تکنولوژی کشاورزی درباره نظام حقوقی ثبت اختراعات گفت: این نظام حقوقی، در وهله اول، پذیرای اختراعات زیست فناوری بر اساس آن دسته از مفاهیمی است که به طور سنتی در اختیار خود دارد و قابلیت تطابق پذیری این قبیل مفاهیم در گرو میزان ظرفیت ذاتی هریک از آنها در جذب دانش جدید است. لذا بر اساس نوع مفاهیم حقوقی موجود در نظام ثبت اختراع، عمل تطابق پذیری نیز به تناسب، خواه از طریق «تطابق پذیری تفسیری» و یا خواه از طریق «تطابق پذیری کیفی» صورت می پذیرد.

وی افزود: تفاوت میان این دو عمل تطابق پذیری در این است که اولی بر اساس تفسیر مستقیم مفاهیم توصیفی موجود در نظام ثبت اختراعات است؛ به گونه ای که امکان تجمیع مفاهیم مشابه مربوط به اختراعات زیست فناوری در یک قالب مفهومی مشترک را فراهم می سازد. درحالی که دومی به طور اخص در مواردی که مربوط به مستثنیات نظام حقوقی ثبت اختراعات است، به کار گرفته می شود تا بر اساس یک ارزیابی کیفی حقوقی از اختراعات زیست فناوری، برخی مصادیق این اختراعات در قالب مستثنیات قرار نگرفته و متفاوت تلقی شوند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی اظهار داشت: به عنوان نمونه، فرایندهای اساسا زیستی از دامنه شمول نظام ثبت اختراعات مستثنی بوده و این استثنا در قالب قوانین ملی ثبت اختراعات کشورهای متعدد نیز درج شده است. لیکن بر اساس عمل تطابق پذیری کیفی، برخی از فرایندهای زیستی به طور بالقوه قابلیت ثبت در قالب فرایندهای غیر اساسا زیستی را می یابند. نمونه بارز این نوع تطابق پذیری در رویه های قضایی Tomato Case و Broccoli Case در سازمان اروپایی ثبت اختراعات مشهود است.

پروین خاطرنشان کرد: جدای از دو نوع عمل تطابق پذیری یادشده، مقاله اینجانب درصدد تبیین نوع دیگری از تطابق سازی تحت عنوان «تطابق سازی اصلاحی» نیز است که عمدتا معطوف به دامنه حمایت اعطایی از سوی نظام ثبت اختراعات است.

وی با اشاره به دستورالعمل های موجود در این زمینه گفت: دامنه حمایت اعطایی به مواد زیستی در قالب بند یک ماده 8 دستورالعمل اروپایی 1998 اتحادیه و شورای اروپا نمونه ای از این نوع تطابق سازی است که به موجب آن خصیصه قابلیت تکثیر خودکار مواد زیستی در توسعه دامنه حمایت حقوقی ذیربط، نقش کاربردی و موثری داشته است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به اینکه  براساس عمل تطابق پذیری اخیر، می توان از یک نوع «زیست پذیرسازی نسبی نظام حقوقی ثبت اختراعات» با هدف ثبت اختراعات زیست فناوری سخن به میان آورد، نتیجه گیری کرد که فارغ از برخی چالش های اخلاقی رو در روی ثبت اختراعات زیست فناوری، استراتژی غالب کشورهای دنیا نیز حرکت به سمت تطابق پذیر نمودن حقوقی، مفهومی و فنی نظام ثبت اختراعات با اختراعات نوین زیست فناوری از طریق توازن میان مفاهیم سنتی موجود در نظام حقوقی مزبور و رویکردهای جدید میان رشته ای است.  

وی در پایان یادآور شد: کمیسیون اتحادیه اروپا در سال 2012 یک گروه کارشناسی را برای مطالعه پیرامون تحولات نوین و الزامات نظام حقوقی ثبت اختراعات در عرصه زیست فناوری و مهندسی ژنتیک ایجاد کرد که وظیفه اش مساعدت و مشورت به کمیسیون اروپا در اجرای وظایف خود در قالب بند سوم ماده 16 دستورالعمل اروپایی 1998 بود. اکنون به نظر می رسد کشورهای منطقه آسیا نیز نیازمند ابتکار عملی مشابه در سطح ملی و منطقه ای در عرصه ثبت اختراعات نوین زیست فناوری بر اساس رویکردهای میان رشته ای قابل اتخاذ است.