سخنرانی دکتر صالحی درباره گزارش شرکت در هفتمین کنفرانس میکروبیولوژی مادرید

کاربرد تکنیک های جدید برای افزایش ماندگاری و کیفیت علوفه از سوی محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی / تلاش برای کاهش واردات پنج میلیون دلاری مکمل های سیلو در کشور

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به اینکه حدود 115 تا 120 میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می شود، گفت: حدود 20 درصد از محصولات کشاورزی، یعنی 20 میلیون تن به انواع علوفه اختصاص دارد. همچنین از مجموع این 20 میلیون تن علوفه، 11 میلیون تن (57 درصد) آن، به ذرت علوفه ای مربوطه می شود و حدود 30 درصد آن یونجه است و بقیه نیز گیاهان دیگر مانند شبدر، سورگوم و... هستند.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، دکتر غلامرضا صالحی جوزانی، طی سخنرانی خود در جمع اعضای هیات علمی و دانشجویان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی که 21 آبان ماه 96 در سالن آمفی تئاتر پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی برگزار شد، با ارائه گزارش شرکت در هفتمین کنفرانس بین المللی «میکروبیولوژی محیطی، صنعتی و کاربردی» در مادرید اسپانیا به شیوه های ماندگاری و کیفیت علوفه بر اساس مقاله پژوهشی ارایه شده خود در این کنفرانس اشاره کرد.

• رازهای افزایش ماندگاری و کیفیت علوفه

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به مقاله ارائه شده خود در کنفرانس مادرید با تاکید بر افزایش ماندگاری و کیفیت سیلوی ذرت گفت: مقاله ارائه شده توسط اینجانب در هفتمین کنفرانس «میکروبیولوژی محیطی، صنعتی و کاربردی»، مستخرج از طرح تحقیقاتی مصوب با عنوان  «جداسازی، شناسایی و بهینه سازی تولید سوش های مناسب میکروبی به عنوان افزودنی در سیلاژ ذرت» بود.

وی افزود: این طرح، سه پروژه تحقیقاتی با عنوان «شناسایی متاژنومیکسی فلور میکروبی موثر در فرایند برخی سیلاژهای ذرت کشور»، «جداسازی و شناسایی باکتری های اسید لاکتیک در برخی سیلاژ های ذرت کشور» و «افزایش کیفیت و ماندگاری سیلاژ ذرت با استفاده از  سویه های بومی اسید لاکتیک» را شامل می شود که در سال 91 از سوی معاونت دام سفارش داده شده بود.

صالحی با اشاره به اینکه حداقل هفت دانشگاه و مرکز تحقیقاتی و تیم مهندسی بالغ بر 10 نفر در پروژه مربوط به افزایش ماندگاری و  کیفیت سیلوی ذرت مشارکت داشته اند، تصریح کرد: این پروژه منجر به انتشار دو مقاله Q1 در سال 2017 شد و دو مقاله دیگر نیز در حال تهیه است.

وی اظهار داشت: به دلیل چهارفصل بودن ایران و برخورداری از فصول سرد در کشور، امکان تهیه علوفه تازه برای دامپروری به طور مستمر میسر نیست، به همین دلیل یکی از تکنیک هایی که در کنار خشک کردن علوفه وجود دارد، این است که ذرت علوفه ای یا یونجه را به شکل سبز خرد و سپس سیلو می کنند و در شرایط بی هوازی قرار می دهند و نگهداری می کنند تا زمانی که موردنیاز است، استفاده شود. در این زمینه، آخرین متدهای سیلو کردن وارد کشور شده و مزارع مختلف از آن استفاده می کنند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: مشکل سیلو کردن این است که اگر طولانی مدت بماند یا فلور میکروبی خوبی همراه ذرت یا علوفه وجود نداشته باشد، سریع کپک می زند، ماده خشک علوفه کاهش می یابد و در نتیجه کیفیت علوفه پایین می آید و کشاورز متضرر می شود. همچنین اگر مخمرها در سیلو رشد کند، مضرات متعدد دیگری به بار می آورد که برای دام مناسب نیست و در زنجیره غذایی نیز اثرات نامطلوبی دارد. به همین منظور استفاده از انواع آنزیم ها، اوره، باکتری های اسید لاکتیک، جاذب رطوبت ها و... در سیلوی علوفه ای، در کارکرد فلور میکروبی تاثیر مثبت می گذارد و موجب افزایش ماندگاری علوفه می شود.

• بازار پر رونق مکمل های سیلو در دنیا

صالحی تصریح کرد: لاکتیک اسید باکتری ها که بیشتر به عنوان پروبیوتیک مطرح می شوند، نیز بازار پر رونقی در دنیا دارند و سالانه حدود 35 تا 40 میلیارد دلار بازار جهانی را به خود اختصاص می دهند که نزدیک 10 درصد آنها، به عنوان پروبیوتیک های سیلو و حدود 250 تا 300 میلیون دلار نیز به عنوان مکمل های سیلو استفاده می شوند.

وی با بیان اینکه براساس آمار معاونت دام سالانه بین دو تا پنج میلیون دلار واردات این مکمل ها در کشور صورت می گیرد و متاسفانه اقدام خاصی در این زمینه انجام نشده است، افزود: برای افزایش کیفیت و ماندگاری سیلوها، کشاورزان از فرمولاسیون خارجی و وارداتی استفاده می کنند. در این رابطه، اولین گروهی که در این حوزه برای کاهش واردات فعالیت کرده، تیم تحقیقاتی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی است. هدف پروژه تحقیقاتی ما این بود که وضعیت سیلوهای علوفه ای مختلف کشور از نظر فلور میکروبی را بررسی کنیم و سپس میکروب های موجود را شناسایی و جداسازی و در ادامه تاثیر آنها را در کیفیت و ماندگاری سیلوی ذرت ارزیابی نماییم.

• هدررفت دو میلیون تن باگاس  نیشکر در ایران

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی همچنین نتایج سایر تحقیقات ارائه شده در این کنفرانس از سوی محققان میکروبیولوژی از کشورهای اسلواکی، ایتالیا، یونان، مکزیک، بلژیک، اسلونی، شیلی، پرتغال، برزیل، فرانسه، اسپانیا و برخی کشورهای دیگر را برشمرد و با اشاره به تحقیقی در برزیل درخصوص باگاس نیشکر خاطرنشان کرد: برزیل همانند ایران باگاس نیشکر فراوانی دارد و متاسفانه باگاس هنوز کاربرد زیادی پیدا نکرده است. (باگاس، تفاله ‌ای است که پس از استخراج شکر از نیشکر، حاصل می‌شود و برای فرآوری خوراک دام و نیز استفاده در صنعت تولید نئوپان، تخته نیمه فشرده، کاغذ، الکل سازی و تولید اسید سیتریک کاربرد دارد)

صالحی افزود: ما در ایران، حدود دو میلیون تن باگاس داریم که در شرایط فعلی دور ریخته می شود این در حالی است که برزیل تکنولوژی ای را طراحی کرده که قند الکل زایلیتول را از آن تولید کردند. در این رابطه، اگر بایواتانول را لیتری دو تا سه هزار تومان درنظر بگیریم، قیمت هر کیلو زایلیتول که در صنایع غذایی کاربرد دارد، حدود هفت تا 10 دلار است. محققان برزیلی موفق شدند به صورت پایلوت، از یک تن، 50 تا 100 کیلو زایلیتول تولید کنند که در آینده با توسعه آن به سمت صنعتی شدن خواهد رفت.

• کشف نوآوری جایگزین آنتی بیوتیک ها در صنعت طیور برای نخستین بار توسط کره

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به سخنرانی های کلیدی مطرح شده در این کنفرانس اظهار داشت: با توجه به یکی از تحقیقات ارایه شده، محققان کره جنوبی برای اولین بار در دنیا یک سری باکتری فاژ را شناسایی کردند که به شکل اختصاصی هر یک از عوامل پاتوژن را در دامپروری و صنعت طیور تشخیص می دادند و از بین می بردند. آنها این نوآوری را در آمریکا ثبت و در کره جنوبی و روسیه شروع به تولید آن کردند و از آن به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک استفاده می کنند، چون پروبیوتیک ها هنوز به صورت جایگزین صددرصد آنتی بیوتیک ها مطرح نیستند اما با روش کاربردی کره ای ها، این امکان میسر شده است. در همین زمینه، محققان کره ای، برای توسعه این تکنولوژی در ایران، قول همکاری دادند.

وی سپس به مذاکرات انجام شده با محققان و اساتید حاضر در کنفرانس اشاره کرد و گفت: مذاکره با دکترFelipe Antonio Fernandes Antunes از گروه بیوتکنولوژی دانشگاه سائوپائولو در خصوص فناوری تولید زایلیتول از باگاس نیشکر و سایر پسماندهای کشاورزی، مذاکره با پروفسور  M.T. Karp از دانشگاه تکنولوژی تامپر فنلاند در خصوص تولید نانوسلولز میکروبی از پسماندهای کشاورزی، مذاکره با پروفسور Iris Cornet از گروه بیوتکنولوژی (BioGEM) دانشکده مهندسی کاربردی دانشگاه  انتورپ بلژیک در خصوص تولید فراورده های زیستی و سوخت های زیستی از پسماندهای کشاورزی و مذاکره با پروفسور Sandra Beaufort از انستیتو پلی تکنیک تولوز فرانسه در خصوص تولید فراورده های زیستی از پسماندها و ترکیبات گیاهی با کمک مهندسی فرایند های زیستی از جمله گفتگوهای انجام شده در حاشیه کنفرانس برای افزایش همکاری های دوسویه بوده است.

• جزییات هفتمین کنفرانس میکروبیولوژی محیطی، صنعتی و کاربردی

صالحی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود درباره هفتمین «کنفرانس میکروبیولوژی محیطی، صنعتی و کاربردی» که طی روزهای 26 تا 28 مهرماه سال جاری (18 تا 20 اکتبر 2017) در مادرید پایتخت اسپانیا برگزار شد، اظهار داشت: این کنفرانس از سال 2005 تا کنون هر دو سال یک بار، با هدف بررسی آخرین پیشرفت­ها در حوزه میکروبیولوژی کاربردی، صنعتی و محیط زیست تشکیل می شود و هر ساله حدود 300 تا 400 نفر از متخصصان از 50 تا 70 کشور، در آن شرکت می کنند.

وی افزود: مجری این کنفرانس، شرکت دانش بنیان فورمتکس و حوزه تخصصی این شرکت، انتشار کتاب ها و مجلات حوزه بیوتکنولوژی میکروبی و پزشکی است که همزمان این کنفرانس تخصصی را نیز برگزار می کنند. کمیته علمی این کنفرانس حدود 40 نفر هستند که اینجانب نیز از سال 2011 عضو این کمیته هستم و هرکدام از اعضا باید 50 درصد مقالات را داوری کنند.

صالحی ادامه داد: در کنفرانس امسال، حدود 350 محقق از 50 کشور در حوزه میکروبیولوژی پزشکی، کشاورزی و صنعتی قاره های مختلف جهان شرکت کرده بودند. همچنین از ایران، غیر از اینجانب، سه نفر دیگر در قالب دو پوستر و یک سخنرانی در کنفرانس شرکت کرده بودند که امکان حضور را پیدا نکردند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی اظهار داشت: تولید فرآورده های با ارزش از قبیل سوخت های زیستی و مکمل های غذایی و صنعتی (آنزیم، زایلیتول، بیوسورفاکتنت و ...) از پسماندهای کشاورزی و صنعتی، پروبیوتیک های دامی و راهکارهای جایگزین به جای استفاده از آنتی بیوتیک ها در صنایع دامی و طیور، تولید فرآورده های سینبیوتیک: استفاده از ترکیبات پریبیوتیک به همراه عوامل میکروبی دارای پتانسیل پروبیوتیکی در غذا و مکمل های غذایی دام و طیور، استفاده از فناوری های جدید و نسل پیشرفته توالی یابی ژنوم در مطالعات میکروبی در محیط های مختلف، استفاده از عوامل میکروبی جدید به عنوان عوامل پالایش زیستی و تجزیه کننده بقایای آفت کش ها و آلاینده های دیگر محیط زیست و فرایندها و تکنولوژی های جدید تولید فرآورده های میکروبی، از جمله موضوعات برجسته و مربوط به مرزهای علمی این کنفرانس محسوب می شود.

وی افزود: همچنین در این کنفرانس، محورها و موضوعاتی درباره میکروبیولوژی کشاورزی، خاک و جنگل، میکروبیولوژی صنایع غذایی، علوفه و مکمل­ های دام، و تولید فرآورده های باارزش میکروبی، آنزیم ها و پروتئین­های مرتبط با بیوتکنولوژی، میکروبیولوژی صنعتی، پسماندها و تجزیه آن، میکروبیولوژی اقیانوس و دریا و محیط زیست، میکروبیولوژی پزشکی و دامپزشکی، فیزیولوژی میکروبی، ژنتیک و تکامل میکرو ارگانیسم ­ها مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

• وجوه تشابه و تفاوت کنفرانس ها و پروژه های داخلی و خارجی

صالحی خاطرنشان کرد: نکته جالب توجه کنفرانس این بود که بسیاری از پروژه هایی که در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی انجام می شود، در قالب موضوعات و محورهای مهم کنفرانس مطرح شده بود. این امر بیانگر این است که آنچه در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی انجام می شود، از نظر علمی چیزی از موضوعات روز دنیا کم ندارد. تنها اختلاف ما با دنیا این است که بسیاری از تحقیقات ما، دونفره یا تک نفره یا با گروهی از دانشجویان انجام می شود اما در سطح بین المللی، همکاری های وسیعی بین مراکز پژوهشی چند کشور برای دستیابی به نتایج تحقیقاتی صورت می گیرد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی همچنین با اشاره به حاشیه های کنفرانس مادرید، برگزاری مراسم افتتاحیه بسیار کوتاه و ساده این کنفرانس را از مزیت های آن برشمرد و خواستار به کارگیری همین رویه در سمینارهای داخلی شد تا شرکت کنندگان کنفرانس های تخصصی، بهره مندی بیشتری از گردهمایی های علمی ببرند.

به گفته صالحی، دانشگاه کامپلوتنس مادرید (UCM) به عنوان یکی از محبوب ترین دانشگاه های اسپانیا که میزبان هفتمین کنفرانس «میکروبیولوژی محیطی، صنعتی و کاربردی» بود، در سال 1293 میلادی (720 سال پیش) تاسیس شده است و دارای 83 هزار دانشجو، 26 دانشکده، 26 انستیتو تحقیقاتی و نیز کتابخانه ای با 11 هزار صندلی برای مطالعه دانشجویان است.

تنظیم: سعید میرشاهی

عکس: سینا معتمدراد